اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری

یکی از مسائل مهم در بحث جبر و اختیار رابطۀ اختیار با ضرورت است، چرا که طبق قاعده الشیء ما لم یجب لم یوجد، هیچ پدیده‏ای تا به سر حد ضرورت نرسد تحقق پیدا نخواهد کرد. این که این قاعده در مورد همۀ پدیده‏ها صادق است یا این که فقط بر امور غیراختیاری حاکم است از دیرباز مورد بحث متکلمان و فلاسفه و اصولیون ب...

Descripción completa

Guardado en:
Detalles Bibliográficos
Autor principal: عبدالله نصری
Formato: article
Lenguaje:FA
Publicado: Imam Sadiq University 2015
Materias:
Acceso en línea:https://doaj.org/article/1b981659e8f64607b7725773ce455336
Etiquetas: Agregar Etiqueta
Sin Etiquetas, Sea el primero en etiquetar este registro!
id oai:doaj.org-article:1b981659e8f64607b7725773ce455336
record_format dspace
spelling oai:doaj.org-article:1b981659e8f64607b7725773ce4553362021-12-01T09:50:27Zاختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری2228-65782228-658610.30497/prr.2015.1592https://doaj.org/article/1b981659e8f64607b7725773ce4553362015-03-01T00:00:00Zhttps://prrj.journals.isu.ac.ir/article_1592_f1743ab4b5bcf5cff23bce2f966137e1.pdfhttps://doaj.org/toc/2228-6578https://doaj.org/toc/2228-6586یکی از مسائل مهم در بحث جبر و اختیار رابطۀ اختیار با ضرورت است، چرا که طبق قاعده الشیء ما لم یجب لم یوجد، هیچ پدیده‏ای تا به سر حد ضرورت نرسد تحقق پیدا نخواهد کرد. این که این قاعده در مورد همۀ پدیده‏ها صادق است یا این که فقط بر امور غیراختیاری حاکم است از دیرباز مورد بحث متکلمان و فلاسفه و اصولیون بوده است. حکیمان صدرایی این قاعده را بر افعال اختیاری انسان نیز حاکم می‏دانند، اما طرفداران نائینی به مخالفت با آن برخاسته و آن را در تنافی با پذیرش اختیار انسان می‏دانند. در این مقاله، در ابتدا به دیدگاه حکما و اصولیون در باب مراحل فعل اختیاری پرداخته می‏شود و سپس این مسئله مطرح خواهد شد که آیا با جبری تلقی کردن مراحل فعل اختیاری می‏توان اختیار انسان را پذیرفت، یا نه؟ و آیا نقدهای مکتب نائینی بر فلاسفه وارد است، یا نه؟ در ادامۀ بحث، به نوآوری‏های علامه جعفری، هم در مورد مراحل فعل اختیاری و هم در مورد نحوۀ حاکمیت قانون علیت بر افعال اختیاری انسان، خواهیم پرداخت. آرای وی، بر خلاف آنچه تصور می‏شود، هماهنگ با نائینی نیست و در عین حال خلأهای فلاسفه را نیز برطرف می‏سازد.عبدالله نصریImam Sadiq Universityarticleارادهشوقطلباختیارعلیتضرورتسنخیتترجیحنظارت منPhilosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjectsBL51-65FAپژوهشنامه فلسفه دین, Vol 12, Iss 2, Pp 159-184 (2015)
institution DOAJ
collection DOAJ
language FA
topic اراده
شوق
طلب
اختیار
علیت
ضرورت
سنخیت
ترجیح
نظارت من
Philosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjects
BL51-65
spellingShingle اراده
شوق
طلب
اختیار
علیت
ضرورت
سنخیت
ترجیح
نظارت من
Philosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjects
BL51-65
عبدالله نصری
اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
description یکی از مسائل مهم در بحث جبر و اختیار رابطۀ اختیار با ضرورت است، چرا که طبق قاعده الشیء ما لم یجب لم یوجد، هیچ پدیده‏ای تا به سر حد ضرورت نرسد تحقق پیدا نخواهد کرد. این که این قاعده در مورد همۀ پدیده‏ها صادق است یا این که فقط بر امور غیراختیاری حاکم است از دیرباز مورد بحث متکلمان و فلاسفه و اصولیون بوده است. حکیمان صدرایی این قاعده را بر افعال اختیاری انسان نیز حاکم می‏دانند، اما طرفداران نائینی به مخالفت با آن برخاسته و آن را در تنافی با پذیرش اختیار انسان می‏دانند. در این مقاله، در ابتدا به دیدگاه حکما و اصولیون در باب مراحل فعل اختیاری پرداخته می‏شود و سپس این مسئله مطرح خواهد شد که آیا با جبری تلقی کردن مراحل فعل اختیاری می‏توان اختیار انسان را پذیرفت، یا نه؟ و آیا نقدهای مکتب نائینی بر فلاسفه وارد است، یا نه؟ در ادامۀ بحث، به نوآوری‏های علامه جعفری، هم در مورد مراحل فعل اختیاری و هم در مورد نحوۀ حاکمیت قانون علیت بر افعال اختیاری انسان، خواهیم پرداخت. آرای وی، بر خلاف آنچه تصور می‏شود، هماهنگ با نائینی نیست و در عین حال خلأهای فلاسفه را نیز برطرف می‏سازد.
format article
author عبدالله نصری
author_facet عبدالله نصری
author_sort عبدالله نصری
title اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
title_short اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
title_full اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
title_fullStr اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
title_full_unstemmed اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
title_sort اختیار و ضرورت از دیدگاه حکمت متعالیه، مکتب نائینی و محمدتقی جعفری
publisher Imam Sadiq University
publishDate 2015
url https://doaj.org/article/1b981659e8f64607b7725773ce455336
work_keys_str_mv AT ʿbdạllhnṣry ạkẖtyạrwḍrwrtạzdydgạhḥḵmtmtʿạlyhmḵtbnạỷynywmḥmdtqyjʿfry
_version_ 1718405281225900032