چشمه‌علی

اینکه چشمه، یک منظر مهم سرزمینی تلقی گردد، سنت ایرانی است. نام‌گذاری اسطوره‌ای، حجاری‌های روایی و آئینی بر صخره‌های مجاور چشمه، احداث معماری‌های اسطوره‌ای و حاکمیتی در جوار چشمه، برقراری سنت‌های اجتماعی در ایام خاص و رواج باورهای افسانه‌ای در شرح هویت چشمه مظاهر شکل‌گیری و قوام منظر چشمه است. تولد ی...

Descripción completa

Guardado en:
Detalles Bibliográficos
Autor principal: سید امیر منصوری
Formato: article
Lenguaje:EN
FA
Publicado: Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism 2018
Materias:
Acceso en línea:https://doaj.org/article/9851b501a1ad4c55b4ec2cf90d569b9e
Etiquetas: Agregar Etiqueta
Sin Etiquetas, Sea el primero en etiquetar este registro!
id oai:doaj.org-article:9851b501a1ad4c55b4ec2cf90d569b9e
record_format dspace
spelling oai:doaj.org-article:9851b501a1ad4c55b4ec2cf90d569b9e2021-11-15T14:35:11Zچشمه‌علی2008-74462008-216910.22034/manzar.2018.68627https://doaj.org/article/9851b501a1ad4c55b4ec2cf90d569b9e2018-07-01T00:00:00Zhttp://www.manzar-sj.com/article_68627_5fa18f882fed64dd35eb3157b4327f63.pdfhttps://doaj.org/toc/2008-7446https://doaj.org/toc/2008-2169اینکه چشمه، یک منظر مهم سرزمینی تلقی گردد، سنت ایرانی است. نام‌گذاری اسطوره‌ای، حجاری‌های روایی و آئینی بر صخره‌های مجاور چشمه، احداث معماری‌های اسطوره‌ای و حاکمیتی در جوار چشمه، برقراری سنت‌های اجتماعی در ایام خاص و رواج باورهای افسانه‌ای در شرح هویت چشمه مظاهر شکل‌گیری و قوام منظر چشمه است. تولد یک سرزمین از آنجا آغاز می‌شود که نقاطی در آن به واسطه تجربه یا تفسیر انسان‌ها، معنای خاص پیدا می‌کنند و شناسه‌های «مکان» می‌شوند. زمینی که تعداد زیادی شناسه داشته باشد که در یک منظومه نقش‌آفرینی کنند و کلیت واحدی را تشکیل دهند، به سرزمین بدل می‌شود. بنابراین سرزمین، زمینی هویت‌مند و بهره‌مند از نمادها و نمودهای زندگی انسان در بستر آن است. سرزمین، گونه‌ای منظر است. چشمه‌علی شهر ری، اندامی طبیعی است که به واسطه جنس لایه‌های زمین در آن نقطه و ارتباط آنها با سفره‌های آب زیرزمینی بالا دست، مظهر آبی دارد که از پای صخره می‌جوشد و در کوهپایه جاری می‌شود. بالای چشمه‌علی آثار دژ اشکانی، که ماهیت آن همچنان ناشناخته است و امروز به این نام خوانده می‌شود، برجا مانده است. این، حاکی از تقدم ارزش مکانی این نقطه نسبت به اسلام است. نام‌گذاری آن به نام علی، سنت دوره اسلامی است که دو نتیجه دربر دارد : اول، اهمیت آن برای ساکنان سرزمینی که نام پیشوای اول شیعه را برآن گذاشته‌اند و دوم، نسبتی که در میان عقاید باستانی ایرانیان با نام‌گذاری مرتبط با امام علی (ع) در هنگام تغییر دین ایرانیان رعایت شده است. بسیاری از باورهای باستانی ایرانیان مرتبط با ایزد مهردر عصر اسلام، برای حفاظت از انهدام، با نام علی متبرک شدند تا برجا بمانند (مانند چشمه علی دامغان و چشمه مرتضی علی طبس) می‌توان نام چشمه‌علی را نیز در عداد همین رویه به حساب آورد. آئین شستشوی قالی در چشمه، که روشن و نورانی می‌شود (لغت‌نامه دهخدا) و باور به برخی ویژگی‌ها در آب چشمه شواهد دیگری بر هویت منظرین چشمه‌علی شهر ری است. چشمه، که این روزها اخبار ناگواری بر قطع آب آن به واسطه متروسازی در جریان است، ظرفیتی برای تداوم هویت سرزمین ایران است که نباید با بهره‌گیری‌های خرد از جنس متروسازی، در مخاطره بیفتد. بقای سرزمین ایران به مثابه منظر ایرانی، وامدار نمادهای آن ازجمله چشمه‌علی است.سید امیر منصوریNazar research center for Art, Architecture & Urbanismarticleچشمه علیشهر ریArchitectureNA1-9428ENFAمنظر, Vol 10, Iss 43, Pp 3-3 (2018)
institution DOAJ
collection DOAJ
language EN
FA
topic چشمه علی
شهر ری
Architecture
NA1-9428
spellingShingle چشمه علی
شهر ری
Architecture
NA1-9428
سید امیر منصوری
چشمه‌علی
description اینکه چشمه، یک منظر مهم سرزمینی تلقی گردد، سنت ایرانی است. نام‌گذاری اسطوره‌ای، حجاری‌های روایی و آئینی بر صخره‌های مجاور چشمه، احداث معماری‌های اسطوره‌ای و حاکمیتی در جوار چشمه، برقراری سنت‌های اجتماعی در ایام خاص و رواج باورهای افسانه‌ای در شرح هویت چشمه مظاهر شکل‌گیری و قوام منظر چشمه است. تولد یک سرزمین از آنجا آغاز می‌شود که نقاطی در آن به واسطه تجربه یا تفسیر انسان‌ها، معنای خاص پیدا می‌کنند و شناسه‌های «مکان» می‌شوند. زمینی که تعداد زیادی شناسه داشته باشد که در یک منظومه نقش‌آفرینی کنند و کلیت واحدی را تشکیل دهند، به سرزمین بدل می‌شود. بنابراین سرزمین، زمینی هویت‌مند و بهره‌مند از نمادها و نمودهای زندگی انسان در بستر آن است. سرزمین، گونه‌ای منظر است. چشمه‌علی شهر ری، اندامی طبیعی است که به واسطه جنس لایه‌های زمین در آن نقطه و ارتباط آنها با سفره‌های آب زیرزمینی بالا دست، مظهر آبی دارد که از پای صخره می‌جوشد و در کوهپایه جاری می‌شود. بالای چشمه‌علی آثار دژ اشکانی، که ماهیت آن همچنان ناشناخته است و امروز به این نام خوانده می‌شود، برجا مانده است. این، حاکی از تقدم ارزش مکانی این نقطه نسبت به اسلام است. نام‌گذاری آن به نام علی، سنت دوره اسلامی است که دو نتیجه دربر دارد : اول، اهمیت آن برای ساکنان سرزمینی که نام پیشوای اول شیعه را برآن گذاشته‌اند و دوم، نسبتی که در میان عقاید باستانی ایرانیان با نام‌گذاری مرتبط با امام علی (ع) در هنگام تغییر دین ایرانیان رعایت شده است. بسیاری از باورهای باستانی ایرانیان مرتبط با ایزد مهردر عصر اسلام، برای حفاظت از انهدام، با نام علی متبرک شدند تا برجا بمانند (مانند چشمه علی دامغان و چشمه مرتضی علی طبس) می‌توان نام چشمه‌علی را نیز در عداد همین رویه به حساب آورد. آئین شستشوی قالی در چشمه، که روشن و نورانی می‌شود (لغت‌نامه دهخدا) و باور به برخی ویژگی‌ها در آب چشمه شواهد دیگری بر هویت منظرین چشمه‌علی شهر ری است. چشمه، که این روزها اخبار ناگواری بر قطع آب آن به واسطه متروسازی در جریان است، ظرفیتی برای تداوم هویت سرزمین ایران است که نباید با بهره‌گیری‌های خرد از جنس متروسازی، در مخاطره بیفتد. بقای سرزمین ایران به مثابه منظر ایرانی، وامدار نمادهای آن ازجمله چشمه‌علی است.
format article
author سید امیر منصوری
author_facet سید امیر منصوری
author_sort سید امیر منصوری
title چشمه‌علی
title_short چشمه‌علی
title_full چشمه‌علی
title_fullStr چشمه‌علی
title_full_unstemmed چشمه‌علی
title_sort چشمه‌علی
publisher Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism
publishDate 2018
url https://doaj.org/article/9851b501a1ad4c55b4ec2cf90d569b9e
work_keys_str_mv AT sydạmyrmnṣwry cẖsẖmhʿly
_version_ 1718428392059043840