“Karşılıklılık İlkesi” ve “Kentsel Toplum” Kavramları Çerçevesinde Çukur Dizisi Üzerine Bir Analiz
Bu makale, Karl Polanyi’nin “karşılıklılık ilkesi” ve Henry Lefebvre’in “kentsel toplum” kavramı çerçevesinde, Türkiye televizyonlarında yayınlanan Çukur dizisinin bir analizini içermektedir. Polanyi’nin kavramı, piyasa ekonomisinin sarsıntıları karşısında toplum içinde gelişen alternatif bir ilişki...
Guardado en:
| Autor principal: | |
|---|---|
| Formato: | article |
| Lenguaje: | EN TR |
| Publicado: |
Erciyes University
2019
|
| Materias: | |
| Acceso en línea: | https://doaj.org/article/c59cb6c1c4b24ce595b450b31cfff8a1 |
| Etiquetas: |
Agregar Etiqueta
Sin Etiquetas, Sea el primero en etiquetar este registro!
|
| Sumario: | Bu makale, Karl Polanyi’nin “karşılıklılık ilkesi” ve Henry Lefebvre’in “kentsel toplum” kavramı
çerçevesinde, Türkiye televizyonlarında yayınlanan Çukur dizisinin bir analizini içermektedir.
Polanyi’nin kavramı, piyasa ekonomisinin sarsıntıları karşısında toplum içinde gelişen alternatif
bir ilişki biçimini ifade eder. Lefebvre ise kavramını kentleşmeye ilişkin merkez-taşra şeklindeki
klasik kurguyu bozup merkezle taşra arasındaki ayrımı silikleştiren kentleşme modelini
açıklamak için kullanır. Makale, Türkiye’nin toplumsal gerçekliğinin Polanyi ve Lefebvre’in
kavramlarıyla ne derece örtüştüğüne bakmak ve aynı kavramların Çukur dizisindeki karşılığını
aramak suretiyle, kültürel bir ürünün, içerisinde üretildiği toplumsal gerçekliği temsil edebilme
kabiliyetini sorgulamayı amaçlamaktadır. Analizimiz, kültürel ürünlerin toplumsal bir durumu
açığa çıkarmada simgesel bir değer taşıdığı tezinden hareket etmektedir. Çukur dizisinin de
semantik yapısı gereği bu türden simgesel bir değer taşıdığı ön kabulüyle, makalede, dizideki
mahalle ve kent tasarımı ile buradaki toplumsal ilişki biçimlerinin alegorik temsiller olarak
okunma yöntemi benimsenmiştir. Bu yöntemle ele alındığında dizinin kentsel mekânı olan
İstanbul’un “kentsel toplum” modeliyle uyumluluğu ve bu modelin yarattığı “karşılıklılık ilkesi”
dizinin içeriğinde tespit edilmiştir. Polanyi’deki anlam ve içeriğiyle “karşılıklılık ilkesi”, ancak
ihtiyaçların formel değişim ve yeniden dağıtım süreçlerinin dışında karşılanma zorunluluğu söz
konusu olduğunda kendi nesnel zeminini bulabilir. Türkiye’de kentleşmenin bir sonucu olarak
ekonomide enformel kayıtdışı sektör ve ilişkilerin gelişmesi, Çukur dizisinin hikâye olarak
modellediği karşılıklılık ilkesinin ekonomik, sosyal ve kültürel koşullarını hazırlamıştır. Ne var ki
bu dizide gördüğümüz karşılıklılık ilkesinin, kentsel nüfusu oluşturan bireylerin kent ve kentteki
yaşamla ilgili her türlü kararların alınma sürecine etkin katılımını ifade eden, kentsel demokrasi
ile bir ilgisi olduğu söylenemez. Dizide söz konusu olan, feodal ve mafyatik ilişkidir. Bu ilişki
ise, Lefebvre’in “kentsel toplum” izahında içerilmiş olan, kentsel mekânda toplanmış insanların
ihtiyaçlarının giderilmesi koşulunun, içine kapalı, yalıtık toplulukların üyeleri olmalarına bağlı
olduğu bir toplumsal ortamdan kaynaklanmaktadır. Çukur dizisinin ne türden bir toplumsal
durumun simgesel ifadesi olduğuna ilişkin elde edilen bu sonuçlara bağlı olarak, bu dizinin,
popüler kültür ürünlerinin ütopik ve özgürleşimci bir boyut içerebileceğine ilişkin liberal
yaklaşımların sorgulanabileceği örnek bir ürün olduğu da anlaşılmaktadır. |
|---|